De hbo-studie Chemie leidt op tot experimenteel laboratoriummedewerker. Centraal staat het chemische vakgebied. Hierin zijn grofweg drie belangrijke onderdelen te onderscheiden: analytische chemie, onderzoek naar en synthetiseren van moleculen en verbindingen, en de ontwikkeling van producten op basis van functionele moleculen of componenten.

Chemici die in researchlaboratoria bij overheidsinstellingen en grote bedrijven komen te werken, zijn daar verantwoordelijk voor de praktische uitvoering van het (deel)onderzoek. Ze ontwikkelen en realiseren een experimentele proefopzet, verrichten en interpreteren experimenten (of laten deze verrichten), trekken conclusies en doen aanbevelingen. In researchlaboratoria in het MKB is de benadering doorgaans minder fundamenteel en juist meer toegepast. Het richting geven aan en het organiseren en coördineren van de werkzaamheden maakt dan tevens deel uit van het takenpakket van de chemicus.
In andere domeinen, zoals toepassing of fabricage, is de chemicus vooral ook actief als experimenteel laboratoriummedewerker. Dit kan zijn bij milieulaboratoria, laboratoria ten behoeve van kwaliteitscontrole en productie op organisch, biochemisch en analytisch gebied, of vergelijkbare laboratoria.
Het komt daarbij vooral aan op het uitvoeren van complexe en ingewikkelde experimenten, waarbij veelal een beroep wordt gedaan op de praktische vaardigheden en het analyserend vermogen van de chemicus. In het fabricagedomein is de chemicus betrokken bij de productontwikkeling en productintroductie, met name de in het laboratorium uitgevoerde aspecten.

Landelijk opleidingsprofiel

Body of Knowledge & Skills

Knowledge

  • Analytische chemie: spectroscopie, chromatografie
  • Basischemie: atoom- en molecuulbouw, reacties in water, chemisch evenwicht
  • Biochemie: biomoleculen, eiwit- en enzymchemie
  • Fysische chemie: bijvoorbeeld elektrochemie, faseleer, colloïdchemie
  • Informatietechnologie: bijvoorbeeld chemometrie, experimental design, simulatie- en ontwerpprogramma’s
  • Natuurkundige toepassingen: bijvoorbeeld optica, elektronica
  • Organische chemie: synthese functionele groepen, reactiemechanismen
  • Polymeerchemie en materiaalkunde
  • Statistiek: dataverwerking, normaalverdeling en betrouwbaarheidsintervallen, toetsen
  • Thermodynamica en kinetiek
  • Veiligheid, gezondheid en milieu
  • Wiskunde: chemisch rekenen, functies, differentiaal- en integraalrekening

Skills

  • Algemene laboratoriumvaardigheden: wegen, pipetteren, maken van oplossingen (buffers), bijhouden van labjournaal, chemisch rekenen
  • Chemische analysemethoden: spectrometrie (bijvoorbeeld UV/VIS, IR, AAS, NMR, ICP), chromatografie (bijvoorbeeld GC, GC-MS, HPLC) en overige methoden zoals titrimetrie, elektrochemie, enzymanalyse, bindingsanalyse
  • Informatievaardigheden: tekstverwerking, spreadsheets, chemische tekenprogramma’s, presentatietechnieken
  • Onderzoeksvaardigheden en systematische probleemaanpak: probleemanalyse, opstellen van onderzoeksvragen, literatuuronderzoek, onderzoekplanning en -uitvoering
  • Sociale en communicatieve vaardigheden: samenwerken, vergaderen, schriftelijke verslaggeving (labjournaal, onderzoeksverslag), mondeling presenteren, projectmatig werken
  • Veilig werken in het laboratorium volgens VGM-regels
  • Werken met standaard laboratoriumapparatuur: pH-meter, spectrofotometer, centrifuge, spanningsbronnen, elektroforeseapparatuur
  • Werken met opstellingen voor organische synthese: reflux, destillatie, extractie, verdampers

De Body of Knowledge & Skills geeft de gemeenschappelijke basis van de opleidingen bij de verschillende hogescholen weer. Studenten leren deze kennis en vaardigheden in de eerste  twee jaar van hun opleiding. In de laatste twee jaar specialiseren zij zich.

Instellingen en werkveld

Instellingen die de opleiding aanbieden

  • Avans Hogeschool Breda
  • Avans Hogeschool Den Bosch
  • Hanzehogeschool Groningen
  • Hogeschool Inholland, Amsterdam
  • Hogeschool Leiden
  • Hogeschool Rotterdam
  • Hogeschool Utrecht
  • Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Nijmegen
  • HZ University of Applied Sciences, Middelburg
  • NHL Stenden Hogeschool | Hogeschool Van Hall Larenstein, Leeuwarden
  • Saxion Deventer
  • Saxion Enschede
  • NHL Stenden Hogeschool, Emmen

Werkveldillustratie

Beroepen, functies en rollen van de bachelor zijn met name in de volgende beroepsdomeinen te vinden. Per domein zijn enkele voorbeelden gegeven.

Research en development
  • Chemisch laboratorium onderzoeksmedewerker
  • Productontwikkeling op basis van functionele componenten
  • Analytisch chemicus
  • Research naar nieuwe functionele moleculen of verbindingen
Analytisch laboratorium en productie
  • Analytisch chemisch analist bij een kwaliteitslaboratorium
  • Productie van moleculen of preparaten op laboratoriumschaal voor diagnostische tests of onderzoeksdoeleinden
Engineering en procestechnologie
  • Ontwikkelen analyses ten behoeve van de kwaliteitscontrole
  • Onderzoek naar parameters van chemische reacties of processen ten behoeve van opschaling
Commercie, service en dienstverlening
  • Veiligheids- en milieuadviseur
  • Sales engineer

Kenmerkende studieboeken

  • Chemistry, J.E. McMurry. R.C. Fay e.a.
  • Campbell Biology, L.A. Urry, M.L. Cain e.a.
  • Elements of Physical Chemistry, P. Atkins, de Paula
  • Organic Chemistry, P.Y. Bruice
  • Quantitative Chemical Analysis, D. C. Harris
  • From Polymers to Plastics, A.K. van der Vegt
  • Principles of Instrumental Analysis, D.A. Skoog, F.J. Holler e.a.
  • Statistics and Chemometrics for Analytical Chemistry, J. Miller, J.C. Miller
  • Exact communiceren, R. van der Laan
  • Wiskunde voor hoger onderwijs, S. Kemme, W. Groen e.a.

De lijst met kenmerkende studieboeken dient ter illustratie om een indruk te geven van het niveau waarop binnen de opleiding wordt gewerkt.